Om een tekst goed te
begrijpen, zijn woordenschat en kennis over het onderwerp van de tekst
belangrijk. Voor begrip van de hoofdzaken in een tekst moet de lezer zo’n 90%
van de woorden in de tekst kennen. Voor het begrijpen van de meeste details,
moet 95% van de woorden bekend zijn.
Naast woordenschat en
kennis over het onderwerp is het belangrijk dat de lezer voldoende technische
leesvaardigheid heeft om de tekst vlot te lezen.
Wat is woordenschat?
De woordenschat van
een leerling geeft aan hoeveel woorden een leerling kent en kan gebruiken.
Leerlingen met een goede woordenschat hebben een variatie aan woorden tot hun
beschikking om zichzelf uit te drukken, om anderen te begrijpen en om datgene
wat ze lezen te begrijpen.
Leerlingen leren
woordenschat door het lezen van teksten die ze redelijk goed begrijpen, als er
eenmaal een ‘goede’ woordenschat is kan de lezer deze uitbreiden door veel te
lezen.
Als er nog niet zo’n
‘goede’ woordenschat is, moet de lezer geholpen worden bij het opbouwen van
woordenschat. Dit kan thuis heel goed gedaan worden door interactief voorlezen.
Het woordje interactief is hierbij belangrijk. De voorlezer kan in dit geval
dus niet vervangen worden door een luisterboek.
Interactief voorlezen
Zoek samen een boek
uit dat het kind interesseert. Dit kan een leesboek zijn, maar ook een
informatief boek of een prentenboek.
Bespreek het boek, de
titel, de achterflap en de illustraties met het kind. Welke informatie kun je[1] hieruit
halen? Waar gaat het boek over? Waar speelt het zich af? Kan het kind het
verloop van het boek voorspellen?
Bespreek de voorkennis
met betrekking tot het onderwerp. Wat weet je1 al van het onderwerp
van het boek? Grijp zoveel mogelijk terug naar gebeurtenissen in het leven van
het kind.
Tijdens het voorlezen
schenkt u aandacht aan moeilijke woorden. Kan het kind de betekenis ‘raden’
door gebruik te maken van informatie eerder in de tekst? Of doordat het een
deel van het woord al kent? Laat het kind eerst nadenken en licht pas daarna
het woord toe.
Omdat het belangrijk
is om de ‘snelheid’ erin te houden bij voorlezen, kunt u dit het best niet bij
alle woorden doen. Sommige woorden kunt u dan kort toelichten of er een
synoniem van geven.
Na het lezen kunt u uw
kind het verhaal of boek in eigen woorden laten vertellen. Was het verloop van
het verhaal zoals voorspelt? Wat heeft het kind ‘geleerd’ door het lezen van
het boek?
[1] Met ‘je’ wordt hier het kind bedoeld, dit zijn vragen die je aan het kind kunt stellen.
Woordenschat oefenen
Het heeft niet veel
zin om losse woorden te oefenen. Woordenschat wordt het best geleerd in een context.
Zoals bij het voorlezen van een boek.
Het
is echter wel belangrijk om de ‘nieuwe’ woorden te herhalen. Dit kan door het
kijken van filmpjes (bijvoorbeeld via http://www.schooltv.nl/) die bij het thema van het boek aansluiten, (voor)lezen
van andere boeken binnen hetzelfde thema, door over de woorden te praten of
door het spelen van taalspelletjes.
Vlot lezen
Is vlot lezen nog
lastig? Dan zijn er naast voorlezen de volgende mogelijkheden:
Luisterboeken
Als het technische
lezen van het kind ontoereikend is om bepaalde boeken zelf te lezen, dan zijn
luisterboeken een idee. Tegenwoordig zijn van veel kinderboeken ook
luisterboeken uitgegeven. Deze zijn te leen in de bibliotheek of te koop in een
boekwinkel of via apps.
Hybride lezen
Hierbij wordt een
e-boek gelezen. Het boek wordt voorgelezen terwijl de cursor over de tekst gaat
en het kind meeleest. Meer informatie op https://www.yoleo.nl/
Makkelijker lezen
Er worden boeken uitgegeven waarbij het technisch leesniveau relatief laag
is voor de leeftijdsgroep. Deze boeken zijn makkelijk te lezen maar zijn niet
kinderachtig. Deze boeken worden meestal gepromoot als boeken voor kinderen met
dyslexie. Desalniettemin zijn deze boeken erg geschikt voor kinderen die geen
dyslexie hebben, maar die om wat voor reden dan ook liever makkelijker boeken
lezen.
Er zijn een aantal series waarvan de ‘zoeklicht’ serie van uitgeverij
Zwijsen de bekendste is. Een andere serie is: ‘de kokkel’ (uitgeverij De
inktvis).
Boeken
Er is een ruime keus aan kinderboeken. Leesboeken, informatieve boeken en
prentenboeken. Ook voor kinderen in de bovenbouw van de lagere school zijn er
veel leuke prentenboeken. Onderstaande sites kunnen misschien helpen om wegwijs
te worden in het enorme aanbod.
Bas Maliepaard recenseert jeugdboeken voor Trouw, op zijn site zijn de
recensies terug te vinden: https://www.basmaliepaard.nl/publicaties/trouw-recensies
Kinderboekenpraatjes is de site van Susan Venings, je kunt zoeken op
leeftijdsgroep. De site bestaat al sinds 2010 en er is een grote hoeveelheid
recensies te vinden.
De kinderboekengids 2014/2015 is een online magazine met veel informatie
over lezen en kinderboeken: http://issuu.com/stichtingcpnb/docs/cpnb_kba14_algemeenlowres.indd
Stichting Lezen stelde voor de verkiezing van Het Mooiste Kinderboek
Aller Tijden een lijst op van 99 mooie kinderboeken. http://hetmooistekinderboek.be/
JaapLeest is de recensiesite van kinderboekenliefhebber Jaap
Friso. Op deze site worden nieuwe kinder- en jeugdboeken besproken. Ook is hier
nieuws te lezen, vooral over nominaties en prijzen. Jaap is betrokken bij
de Vlaamse kinderjury en de website Boekenzoeker. Hij is vanaf 2012
jurylid van de Woutertje Pieterseprijs en zat in de jury van de Brabantse
Jeugdliteratuurprijs 2010. http://www.jaapleest.nl/
Wil jij deze brief aan de ouders van jouw leerlingen sturen? Gebruik dan onderstaande link voor een pdf:
